Ερυθρά και εγκυμοσύνη
Τι είναι η ερυθρά;
Η ερυθρά είναι νόσος που προκαλείται από ιό ο οποίος κατά γενικό κανόνα προσβάλλει τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 5 και 9 ετών. Η μετάδοση γίνεται από την αναπνευστική οδό ή στις εγκύους, από τον πλακούντα.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα εμφανίζονται σχεδόν δύο εβδομάδες μετά τη μόλυνση και είναι σχετικά ανώδυνα: μέτριος πυρετός, μυϊκοί πόνοι, διογκωμένοι λεμφαδένες και ορισμένες φορές κόκκινα στίγματα στο πρόσωπο και το άνω μέρος του σώματος τα οποία μετά από λίγες ημέρες εξαφανίζονται.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται από την παρουσία ειδικών αντισωμάτων στο αίμα.
Ποια η θεραπεία της νόσου;
Η θεραπεία περιορίζεται στα αντιπυρετικά φάρμακα, αναμένοντας την αυτόματη ίαση. Όμως ο κυριότερος κίνδυνος παραμένει η μόλυνση κατά τη διάρκεια της κύησης. Η νόσος μπορεί τότε να συνεπάγεται αυτόματες αποβολές και σοβαρές δυσπλασίες.
Τι γίνεται σε περίπτωση λοίμωξης κατά την εγκυμοσύνη;
Η συχνότητα των λοιμώξεων ερυθράς κατά τη διάρκεια της κύησης είναι 1 με 4 στις 10000 γεννήσεις. Αυτή η παθολογία θα μπορούσε να αποφευχθεί εύκολα με τον εμβολιασμό κάθε οροαρνητικής γυναίκας πριν ή μετά από την εγκυμοσύνη.
Συνολικά, το 90% των γυναικών είναι ανοσοποιημένες κατά της ερυθράς, είτε γιατί είχαν νοσήσει στο παρελθόν, είτε γιατί είχαν εμβολιαστεί , δυστυχώς το 10% των εγκύων γυναικών δεν είναι ανοσοποιημένες και η πρωτομόλυνση από ερυθρά είναι επικίνδυνη για το έμβρυο.
Ποιος ο κίνδυνος για το έμβρυο;
Η ερυθρά ενέχει τον κίνδυνο εμβρυικών δυσπλασιών των οποίων η σοβαρότητα και η συχνότητα εξαρτώνται από το χρονικό σημείο της κύησης κατά το οποίο η έγκυος προσβλήθηκε από τη νόσο: το μέγιστο της σοβαρότητας τοποθετείται μεταξύ της 8ης και της 11ης εβδομάδας, με βλάβες που δημιουργούνται στην καρδιά, στους οφθαλμούς (κυρίως καταρράκτης), στο εσωτερικό του ωτός και στον εγκέφαλο (μικροκεφαλία).
Μετά τη 12η εβδομάδα, δεν σημειώνεται προσβολή του εμβρύου παρά μόνο στο 35% των περιπτώσεων και στην ουσία είναι ακουστικής φύσης: κώφωση με κωφαλαλία.
Μετά την 16η εβδομάδα, ο ιός της ερυθράς μπορεί να επιφέρει καθυστέρηση της ενδομήτριας ανάπτυξης, με προσβολή των κοιλιακών οργάνων αλλά όχι με ανωμαλίες.
Πέραν της 18ης εβδομάδας, οι κίνδυνοι δυσπλασίας είναι σχεδόν μηδαμινοί.
Πως θα ξέρω εάν κινδυνεύω;
Η ερυθρά εκδηλώνεται με ελαφρό πόνο στο λαιμό ο οποίος ακολουθείται από εμφάνιση εξανθημάτων λίγο πολύ εμφανών. Ο προληπτικός έλεγχος είναι υποχρεωτικός για κάθε έγκυο κατά τον προγεννητικό έλεγχο. Αυτή η ανάλυση αίματος, θα δείξει αν είστε προστατευμένη από την ερυθρά (ύπαρξη θετικών αντισωμάτων).
Κατά την εξέταση μετρώνται ορισμένα αντισώματα: τα IgG που επιτρέπουν να δούμε αν υπάρχει ανοσοποίηση η οποία συνδέεται με παλαιά λοίμωξη ή με εμβολιασμό, και τα IgM αν υπήρξε πρόσφατη λοίμωξη.
Κατά γενικό κανόνα γίνεται και δεύτερη ορολογική εξέταση ένα μήνα αργότερα για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη των αντισωμάτων. Αν οι τιμές των IgG παραμένουν αμετάβλητες ή είναι πολύ κοντά, τότε αυτό σημαίνει ότι είστε ανοσοποιημένη.
Στην περίπτωση απουσίας αντισωμάτων IgG, συνιστάται η μηνιαία επανάληψη της εξέτασης κατά τη διάρκεια των πρώτων 4 μηνών της κύησης. Πρέπει να αποφεύγεται κάθε κίνδυνος μόλυνσης κυρίως κατά τη διάρκεια των πρώτων 4 μηνών: προσοχή αν επισκέπτεστε συχνά νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία και πρέπει να αποφεύγετε να έρχεστε σε επαφή με παιδιά που έχουν προσβληθεί από ερυθρά. Το άτομο που πάσχει από ερυθρά μπορεί να μεταδώσει τη νόσο 8 ημέρες πριν από την εκδήλωση της νόσου και 10 ημέρες μετά την έναρξή της.
Τι μπορώ να κάνω σε περίπτωση μόλυνσης;
Σε περίπτωση ορομετατροπής (προσβολής), πρέπει να ελέγχεται η πρωτομόλυνση από την ερυθρά με την ανίχνευση των αντισωμάτων IgM. Είναι δυνατόν, στο πρώτο δείγμα που αναλύθηκε, να υπάρχουν αντισώματα στο κατώτατο όριο της χρησιμοποιούμενης τεχνικής. Σε αυτές τις συνθήκες, η φαινομενική ορομετατροπή στην πραγματικότητα δεν αντικατοπτρίζει παρά μια αύξηση των τιμών των αντισωμάτων που μπορεί να αντιστοιχεί σε αναμόλυνση, της οποίας οι κίνδυνοι για το έμβρυο είναι σχεδόν μηδαμινοί.
Η αύξηση των αντισωμάτων από μια εξέταση στην άλλη αντικατοπτρίζει είτε μια πρωτομόλυνση, είτε μια αναμόλυνση, είτε ακόμα μια διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος. Μόνο η έρευνα ειδικών αντισωμάτων IgM θα επιτρέψει την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Σε περίπτωση δυσκολίας ερμηνείας, είναι απαραίτητο τα δείγματα που ελήφθησαν να αποστέλλονται σε εξειδικευμένα εργαστήρια τα οποία θα πραγματοποιήσουν συμπληρωματικές εξετάσεις.
Σε περίπτωση πρωτομόλυνσης
Σε περίπτωση πρωτομόλυνσης, ο εμβρυικός κίνδυνος πρέπει να αξιολογείται σε συνάρτηση με το χρονικό σημείο της κύησης κατά το οποίο έγινε η πρωτομόλυνση.
Λόγω της συχνότητας και της σοβαρότητας των επιπλοκών στο έμβρυο, μια θεραπευτική διακοπή της κύησης μπορεί να προταθεί αν η ασθενής προσβλήθηκε από ερυθρά κατά τις πρώτες 12 εβδομάδες κύησης.
Το ενδεχόμενο προγεννητικής διάγνωσης για προσβολή του εμβρύου με ανίχνευση των ειδικών IgM στο αίμα του ομφαλίου λώρου από την 22η εβδομάδα μπορεί επίσης να εξεταστεί αν η ερυθρά συνέβη πριν από τη 19η εβδομάδα.
Αν διανύετε την κύησή σας χωρίς να είστε ανοσοποιημένη κατά της ερυθράς, είναι επιτακτικό να εμβολιαστείτε μετά τον τοκετό σας, αν είναι δυνατόν πριν από την έξοδό σας από το μαιευτήριο.
Τζανάκης Κωνσταντίνος
Γεννήθηκα στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης το 1982. Φοίτησα στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκπαιδεύτηκα στη Μαιευτική – Γυναικολογία στo Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων από όπου έλαβα τον τίτλο ειδίκευσής μου ως Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας.
Εξειδικεύθηκα στην Εμβρυομητρική Ιατρική στο Royal Free Hospital του Λονδίνου.
